🔺 #مشک_آب_بلوچی ✍مشک ظرفی چرمین است با قدمتی کهن، که از دیر باز یخچال سنتی خانه های بلاد مختلف بلوچستان بوده است. 🔺آبی آنگاه که در مشک قرار گیرد طعم مطبوعی به خود می گیرد و تشنگان را نشاطی خاص می بخشد.
🔺مشک را از پوست گوسفند و در مواردی از پوست گوساله می سازند.
🔺از پوست گوسفند حدودا پنج نوع مشک تولید می شود.
🔺که هر کدام بر اساس نوع ساخت و استفاده، در زبان بلوچی نام مخصوصی به خود می گیرد :
1-مشک آب
2-هیزک یا هینزک
3-همسات
4-زک
5-ڈور
که مراحل ساخت هر کدام را به نوبت تشریح خواهیم کرد.
🔺در ابتدا مشک آب...
مشک آب را از پوست گوسفند و در بلوچستان از پوست گوسفند سیاه (بز) می ساخته اند.
🔺و معمولا گوسفندی چاق را انتخاب می کرده اند تا به جهت لاغری کرمین و سوراخ نباشد.
برای ساخت مشک در بین هر ایل و قبیله روش های متفاوتی وجود داشته است که ما در اینجا مطابق با روش کلی که در بلوچستان رواج دارد توضیح خواهیم داد.
🔺در ابتدا پوست گوسفند طوری خارج می گردد تا از پارگی مختصرتری برخوردار باشد.
🔺زدن پوست تبحر خاصی را می طلبد به گونه که در میان دستان قصاب دو پوسته نگردد.
🔺بعد آن برای ممانعت از گندیدن، پوست را از داخل نمک اندود می کنند.
🔺پس از حدود دو هفته، پوست را چپه کرده نمک و لایه های اضافه را می زدایند. سپس پاچه ها و سوراخ انتهایی را با روشی خاص می بندند .
🔺پاچه ها در نهایت با پیوندی از ریسمانی محکم، حکم بندآویز مشک را دارد.
🔺دوخت سوراخ انتهایی نیز نیاز به مهارت دارد.
🔺در اینجا پوست را باد کرده و با دست می کوبند تا جاباز کرده اندکی گشادتر شود.
در مرحله بعد محلول بدست آمده از جوشانده غلیظ و رنگین درختچه ( گز یا چگرد )را که از قبل آماده شده است داخل پوست ریخته و دو هفته یا بیشتر در انتظار می ماند تا محلول، کاملا مجذوب پوست شود. 🔺این محلول باعث استحکام بیشتر پوست می شود و در صورت عدم رنگ پذیری در این مدت، این مرحله مجددا تکرار می گردد.
🔺در مرحله بعد پوست را آبکشی کرده . مو پوست پس از مراحل فوق که گاها مراحل جزیی دیگری نیز نظیر دود کردن از داخل و کندن مو و... بدان مضاعف می شود به مشک مبدل می گردد که پس از چندین نوبت آبکشی آماده بهره برداری است .
مشک آب در کنج گدام در تابستان با آبی سرد و گوارا جانی تازه به تشنگان از راه رسیده می بخشد.
افسوس که با پیشرفت تکنولوزی، مشک آب نیز چون سایر ادوات سنتی منطقه به فراموشی سپرده شد.
آپارات